Patogeny ciągle zmieniają się, by przetrwać. Niektóre z nich wywołują infekcje lekooporne, a ich zdolność przetrwania leczenia nazywa się opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR). Jedną z takich chorób jest gruźlica wielolekoodporna. W świecie pracuje się nad skutecznymi metodami walki z tą odmianą gruźlicy. W Polsce ministerialny pilotażowy program ambulatoryjnego leczenia gruźlicy lekoopornej prowadzi Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, wspierany przez WHO i Lekarzy bez Granic.
W 2021 r. gruźlica zabiła w świecie 1,6 mln ludzi. W tym czasie na tę chorobę zapadło ponad 10 mln osób. U 500 tys. rozwinęła się znacznie trudniejsza do leczenia gruźlica lekooporna. W 2021 r. Lekarze bez Granic będąc organizacjom non-profit o globalnym zasięgu, mają duże doświadczenie w leczeniu gruźlicy.
Tylko w 2022 roku Lekarze bez Granic na całym świecie zapewnili leczenie gruźlicy dla ponad 17 000 nowych pacjentów, z czego 2300 przypadków było lekoopornych.
Realizatorzy krajowego programu dążą do wypracowania skutecznego leczenia w warunkach ambulatoryjnych. Obecnie z gruźlicy lekoodpornej w Polsce leczy się w szpitalach i leczenie trwa nawet 24 miesiące.
– Leczenie gruźlicy wielolekoopornej powinno koncentrować się na pacjencie. W znakomitej większości przypadków może i powinno ono być realizowane w domu, przy wsparciu rozwiązań telemedycyny. Przebywanie w swoim domowym środowisku z możliwością aktywności społecznej i zawodowej podnosi kondycję psychiczną i fizyczną pacjentów i zwiększa skuteczność leczenia – mówiła z początkiem roku Joanna Ladomirska, koordynatorka medyczna Lekarzy bez Granic w Polsce.
Schemat leczenia rekomendowany przez WHO i Lekarzy bez Granic to stosunkowo krótka, całkowicie doustna kuracja lekowa z wykorzystaniem bedakiliny. W wariancie 6-miesięcznym składa się z:
- bedakiliny,
- linezolidu,
- pretomanidu i
- moksyfloksacyny.
W wariancie 9-miesięcznym na kurację składają się:
- bedakilina,
- linezolid,
- fluorochinolony (lewofloksacyna lub moksyfloksacyna) w połączeniu z cykloseryną i klofazyminą.
W programie pilotażowym uczestniczyło w sumie od jego początku 110 pacjentów z gruźlica lekooporną. Z obserwacji wynika, że ambulatoryjne leczenie ma wysoką, sięgają 89 proc., skuteczność. Dla porównania: wcześniej stosowane terapie mają skuteczność na poziomie nieco ponad 50 proc.
Dodajmy na koniec, że jest szansa, by w dającej się przewidzieć przyszłości, czyli nie za pół wieku, powstały antybiotyki, które mogą szybko zabijać lekooporne szczepy gruźlicy, a po połączeniu całkowicie zatrzymać występowanie lekooporności. Taki antybiotyki wiosną 2022 r. zidentyfikowali naukowcy z nowozelandzkiego University of Otago. Wykorzystali oni niezjadliwy szczep Mycobacterium tuberculosis, który nie może wywoływać choroby ani przetrwać poza laboratorium, co oznacza nie powstaną z niego szczepy oporne na różne antybiotyki.