Ma być gorąco niczym w Egipcie. Podobno tylko przez kilka dni. Sytuacja może się tego lata jeszcze powtórzyć, więc warto wiedzieć, jak funkcjonować w tropikalnych temperaturach, by – mimo woli – nie stać się pacjentem pogotowia ratunkowego.
Zależność między wysokimi temperaturami a wzrostem wezwań pogotowia ratunkowego do tracących przytomność, udarowców, zawałowców itp. znana jest dyspozytorom i ratownikom medycznym.
Nie bądź obojętny wobec innych, wezwij pomoc
Zacznijmy od końca. Od troski o innych, tj. tych, którzy zostali w samochodach zaparkowanych w pełnym słońcu. Nie chodzi wyłącznie zwierzęta, o dzieci. Należy zainteresować się również starszymi osobami, gdy zauważy się, że taka, jak się wydaje, najzwyczajniej drzemie. Niekoniecznie, może już straciła przytomność? Popykaj w szybę, sprawdź, czy owa osoba reaguje. Jeśli nie, to działaj. Albo sam, albo wezwij pomoc.
Jeden telefon, czy informacja przekazana służbom w inny sposób, może przyczynić się do uratowania ludzkiego życia. Szczególnie latem każda reakcja jest ważna, gdyż długie przebywanie na słońcu powoduje realne ryzyko przegrzania i odwodnienia.
Dlatego nie bójmy się interweniować, gdy zauważymy osobę, która może być zagrożona. Sprawdźmy, czy nie potrzebuje ona pomocy. W każdym przypadku, gdy mamy wątpliwości, skorzystajmy z numeru alarmowego 112 lub 999 i przekażmy swoje uwagi.
Co lekarze zalecają podczas tropikalnych upałów?
Zdrowi powinni pamiętać o...
- Nawadnianiu. Pij dużo wody, najlepiej niegazowanej, nawet jeśli nie odczuwasz pragnienia. Unikaj kawy, alkoholu i słodzonych napojów, które sprzyjają odwodnieniu.
- Ochronie przed słońcem. Stosuj kremy z wysokim filtrem UV, regularnie je odnawiaj (co 2 godziny lub po kąpieli/poceniu się). Rozważ noszenie odzieży z filtrami UV oraz nakrycia głowy.
- Odpowiednim ubiorze. Noś lekką, przewiewną, jasną odzież, która zakrywa jak najwięcej skóry. Chroń głowę kapeluszem lub czapką.
- Unikaniu słońca w najgorętszych godzinach. Przebywaj w cieniu lub chłodnych pomieszczeniach między 10:00 a 17:00.
- Chłodzenie organizmu. Ochładzaj się zimnym prysznicem, mokrym ręcznikiem na szyi lub wentylatorem.
- Lekkich posiłkach. Jedz dużo sezonowych owoców i warzyw, unikaj tłustych, smażonych i wysokokalorycznych potraw.
- Bezpieczeństwie nad wodą. Nie wchodź gwałtownie do wody po opalaniu, unikaj szoku termicznego.
Osoby starsze i/lub schorowane winny pamiętać o...
- Ścisłym nawadnianiu. Osoby starsze często nie odczuwają pragnienia, dlatego należy regularnie podawać im niewielkie ilości płynów (ok. 100 ml co godzinę).
- Monitorowanie leków. Wysokie temperatury mogą zaburzać gospodarkę wodno-elektrolitową i wpływać na działanie leków, szczególnie u osób z chorobami serca, nerek czy nadciśnieniem. Zalecana jest konsultacja z lekarzem w celu ewentualnej modyfikacji dawek leków.
- Częstszych pomiarach ciśnienia. U osób z nadciśnieniem lub chorobami serca upał może nasilać działanie leków przeciwnadciśnieniowych, dlatego zaleca się regularne kontrolowanie ciśnienia i konsultacje z lekarzem.
- Unikaniu wysiłku i przegrzaniu. Ogranicz wysiłek fizyczny do minimum, zapewnij odpoczynek w chłodnych, zacienionych miejscach.
- Ochronie przed słońcem. Unikaj wychodzenia na zewnątrz w najgorętszych godzinach, zasłaniaj okna i rolety, wietrz mieszkanie nocą.
- Ubiorze i ochronie. Ubieraj się w przewiewne, naturalne tkaniny, stosuj kremy z wysokim filtrem, nakrycie głowy.
- Lekkostrawnej diecie. Jedz lekkie, gotowane posiłki z dużą ilością warzyw i owoców.
- Reagowaniu na niepokojące objawy. W przypadku zawrotów głowy, osłabienia, silnego pragnienia lub bólu głowy – natychmiast przenieś się w chłodne miejsce i skontaktuj się z lekarzem lub numerem alarmowym 112, a najlepiej 999.
A teraz zapraszamy do przeglądu temperaturowych rekordów
Wbrew temu co się słyszy obecnie w Polsce już od dawna notuje się latem tropikalne temperatury. Takie oto rekordy odnotowano po roku 1945:
W latach 50. - padło 7 rekordów, głównie w lipcu 1959 r. podczas wyjątkowej fali upałów.
Lata 90. - 9 rekordów, z koncentracją w lipcu 1994 r.
Dekada 2010-2019 - 9 rekordów, odzwierciedlających wzrost częstotliwości ekstremalnych temperatur.
Lipiec 1959 r. przeszedł do historii jako jeden z najgorętszych miesięcy w powojennej Polsce. W ciągu kilku dni zanotowano rekordowe temperatury w aż 6 różnych stacjach meteorologicznych, z najwyższym wynikiem 39,6°C w Kończewicach.
Lipiec 1994 r. był kolejnym wyjątkowo upalnym okresem, kiedy termometry wskazały 39,5°C w Słubicach - najwyższą temperaturę w Polsce od 35 lat. Tego samego dnia zanotowano również wysokie temperatury w kilku innych miejscowościach.
Sierpień 2015 r. zapisał się jako najgorętszy miesiąc XXI wieku, gdy w Ceber na Dolnym Śląsku zmierzono 39,0°C - najwyższą temperaturę w Polsce w obecnym stuleciu.
W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstotliwości ekstremalnych temperatur. W czerwcu 2019 r. po raz pierwszy w historii pomiarów zanotowano w Polsce temperaturę powyżej 38°C już w czerwcu. Rok 2022 przyniósł kolejny rekord czerwcowy - 38,3°C w Słubicach.
Mimo że najwyższe temperatury w Polsce zostały zanotowane w 1921 r. (40,2°C w Prószkowie), współczesne pomiary pokazują, że różnica między rekordem historycznym a obecnymi maksimami wynosi zaledwie 0,6°C.
To wskazuje na systematyczny wzrost temperatur ekstremalnych w Polsce.
Według danych IMGW ostatnie dwie dekady (2001-2020) były najcieplejsze w historii pomiarów, a częstotliwość występowania dni upalnych (powyżej 30°C) systematycznie rośnie z dekady na dekadę.
Czy lato roku 2025 zapisze się również rekordami?