Do konsultacji publicznych trafił projekt ustawy określany potocznie jako „lex szarlatan”. Chodzi o projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (RPP) oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego. Nowela ma wzmocnić kompetencje RPP i wprowadzić regulacje dotyczących praktyk pseudomedycznych.
Konsultowany akt prawny odpowiada na dwa główne problemy:
• rozwój niebezpiecznych praktyk pseudomedycznych i medycznej dezinformacji oraz
• niewystarczającą skuteczność ochrony zbiorowych praw pacjentów.
Szacuje się, że od kilku do kilkunastu tysięcy osób/podmiotów może prowadzić pseudomedyczną działalność.
Zasady dotyczące prowadzenia postępowań w sprawach praktyk pseudomedycznych będą analogiczne do postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, włącznie z upowszechnianiem przez RPP orzecznictwa w tym zakresie. RPP będzie mógł wymierzać kary w wysokości do miliona złotych.
Oto podstawowe cele „Lex szarlatan”.
1. Przeciwdziałanie pseudomedycynie i dezinformacji medycznej. Ustawa wyznacza nową kategorię praktyk pseudomedycznych, obejmującą m.in.:
• działania osób bez kwalifikacji lekarskich,
• oferowanie lub stosowanie metod niezgodnych z medyczną wiedzą,
• działalność bez wpisu do rejestru podmiotów leczniczych,
• dezinformację medyczną w celach zarobkowych.
2. Wzmocnienie instytucji RPP. Rzecznik zyska nowe narzędzia:
• ostrzeżenia publiczne,
• decyzje tymczasowe (nakaz zaprzestania działalności już w trakcie postępowania),
• obowiązek usunięcia skutków naruszeń – nawet po ustaniu działalności.
3. Oddziaływanie na naruszenia ustaw sankcjami finansowymi:
• możliwość nakładania kar w decyzjach – bez potrzeby odrębnego postępowania,
• za pseudomedyczne praktyki maksymalna kara do 1 mln zł (wcześniej 500 tys zł), za niewykonanie decyzji – do 100 tys. zł (wcześniej 50 tys zł),
• możliwość nałożenia odpowiedzialności finansowej na kierowników podmiotów – do 20 × przeciętnego wynagrodzenia.
4. Dostęp do systemu powiadamiania ratunkowego:
• Rzecznik będzie miał możliwość dostępu do danych z systemu ratunkowego na takich samych zasadach jak sąd czy prokuratura – ułatwiając kontrolę sytuacji naruszeń.
Projekt będzie w konsultacji do 9 lipca. Nowelizacja wejdzie w życie w trzy miesiące od ogłoszenia – po zakończeniu konsultacji i ogłoszeniu zmian.
W kraju od dawna mówi się wiele o szkodliwych praktykach pseudomedycznych, np. o „leczenia”nowotworów przez osoby nieuprawnione. Teraz będzie można, z mocą prawa reagować, na takie praktyki.
Ważnym novum w omawianym dokumencie jest „ostrzeżenie publiczne”. To forma oficjalnego komunikatu RPP. Ostrzeżenie publiczne:
• wskazuje osobę fizyczną lub podmiot, który stosuje praktyki niezgodne z prawem lub zagrażające zdrowiu pacjentów (np. „terapie” bez podstaw naukowych, nielegalne leczenie),
• zawiera opis stwierdzonego naruszenia lub zagrożenia dla zdrowia,
• jest – jak nazwa wskazuje – publikowane publicznie, np. na stronie internetowej RPP, oraz może być przekazane do mediów lub instytucji państwowych,
• ma charakter prewencyjny – ma ostrzec społeczeństwo, zanim dojdzie do poważnych szkód lub rozwoju sprawy karnej.