Od 30 maja obowiązuje znowelizowana ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Wprowadza ona, m.in., nową definicję pierwszej pomocy. Za nieudzielenie pomocy człowiekowi, który jest w sytuacji bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, grozi do trzech lat pozbawienia wolności.
Teraz prawo tak stanowi
„Pierwsza pomoc to zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym z wykorzystaniem wyrobu medycznego, wyposażenia wyrobu medycznego, zestawu zabiegowego i systemu w rozumieniu odpowiednio art. 2 pkt 1, 2, 10 i 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (Dz. Urz. UE L 117 z 05.05.2017, str. 1, z późn. zm.2)) oraz produktów leczniczych dostępnych na miejscu zdarzenia, dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.
Ratujący może podawać ratowanemu niektóre leki
W procesie legislacyjnym Ministerstwo Zdrowia uzasadniało potrzebę rozszerzenia definicji pierwszej pomocy o leki jest konieczne. Coraz częściej w ramach pierwszej pomocy stosowane są wydawane z przepisu lekarza leki niezbędne osobom przewlekle chorym, np. zagrożonym wystąpieniem wstrząsu anafilaktycznego, napadu padaczki czy chorującym na cukrzycę.
Po rozszerzeniu definicji pierwszej pomocy podanie leku w sytuacji nagłego zagrożenia życia – nawet przez osobę niemedyczną – jest zgodne z prawem. Jest tylko jeden warunek: pod warunkiem, że lek został przepisany przez lekarza i jest dostępny na miejscu zdarzenia.
Oznacza to, że świadek zdarzenia, który zdecyduje się na podanie np. adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego nie ponosi odpowiedzialności karnej, jeśli działanie to jest zgodne z wiedzą medyczną i podejmowane w celu ochrony życia i zdrowia.
Nie będzie przed ratującymi bariery strachu?
Również art. 26 Kodeksu karnego chroni osobę udzielającą pierwszej pomocy w sytuacji, gdy podjęte działania są uzasadnione i proporcjonalne do zagrożenia. Ustawa eliminuje zatem barierę strachu przed ewentualnymi konsekwencjami prawnymi, co zachęca do podejmowania odważnych działań w sytuacjach kryzysowych.
Polskie prawo przewiduje, że w sytuacji konfliktu między ochroną życia a przestrzeganiem przepisów, priorytetem jest zawsze ratowanie ludzkiego życia. Dlatego też nawet w sytuacji niepewności, co do legalności podania leku, działanie na rzecz ochrony życia będzie uznane za usprawiedliwione.
Na brak przepisów uwzględniających podawanie leków wydawanych na receptę w ramach pierwszej pomocy od lat wskazywali rodzice dzieci zagrożonych wstrząsem anafilaktycznym.
Nawet jeśli dziecko uczęszczające do przedszkola lub szkoły miało przy sobie adrenalinę, np. w tzw. EpiPenach (automatycznych jednorazowych wstrzykiwaczach), to jej podanie wymagało wcześniejszego upoważnienia rodziców i zgody nauczyciela. Jeśli w szkole nie było pielęgniarki lub innej osoby uprawnionej do podania leku, świadkowie czekali na przyjazd karetki...